Słownik fotograficzny – wyjaśniamy trudne pojęcia
Słownik fotograficzny – wyjaśniamy trudne pojęcia

W naszych poradnikach fotograficznych oraz recenzjach aparatów, kamer i obiektywów napotkasz terminy, z którymi mogłeś nie spotkać się wcześniej. Dlatego postanowiliśmy stworzyć słownik pojęć fotograficznych, do którego będziemy odsyłać za każdym razem, gdy uznamy, że dane zagadnienie może być dla kogoś niezrozumiałe. Zdajemy sobie sprawę, że w poniższym zbiorze nie ujęliśmy wszystkich zagadnień ze świata fotografii, dlatego pozostaje on otwarty, co oznacza, że będziemy go regularnie aktualizować.

 

 


A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U W Z


 

 

– A –

 

Aberracja

Wada układu optycznego powodująca zniekształcenia, przebarwienia lub rozmycie światła, które przez niego przechodzi.

 

Aberracja chromatyczna

Wada układu optycznego wynikająca z różnych długości ogniskowania światła o różnych długościach fal. W rezultacie dochodzi do rozszczepienia światła, skutkiem czego jest widoczna na granicach kontrastowych obszarów kolorowa obwódka. W fotografii czarno-białej aberracja chromatyczna powoduje rozmycie obrazu.

 

Aberracja sferyczna

Cecha układu optycznego polegająca na różnym ogniskowaniu światła w różnych miejscach soczewki – inaczej na środku i na jej brzegach.

 

Aparat fotograficzny

Dowolne urządzenie pozwalające rejestrować obraz na materiale światłoczułym (błonie światłoczułej, kliszy fotograficznej, matrycy fotoelektrycznej), czyli izolujące dany materiał od nadmiernego i niekontrolowanego naświetlenia. Pierwowzorem aparatu fotograficznego była camera obscura, potocznie zwana ciemnią optyczną lub kamerą otworkową. Światłoszczelne pudełko z otworem (który w tym wypadku będzie pełnił rolę obiektywu) i materiałem światłoczułym wewnątrz również nazwiemy aparatem fotograficznym.

 

Aparat natychmiastowy

Rodzaj aparatu fotograficznego, który pozwala otrzymać wywołane lub wydrukowane zdjęcie niemal natychmiast po jego wykonaniu.

 

Autofocus (AF)

System aparatu automatycznie ustawiający ostrość na wskazanym przez fotografa obiekcie. Mechanizm sterujący systemem AF może być wbudowany zarówno w obiektyw, jak i aparat fotograficzny.

 

Przełącznik pomiędzy trybami ustawiania ostrości – manualnym i automatycznym
Przełącznik pomiędzy trybami ustawiania ostrości – manualnym i automatycznym

 

– B –

 

Bokeh

Transliteracja japońskiego słowa bo-ke (wym. boke), oznaczającego rozmycie, czyli sposób oddawania nieostrości na zdjęciach.

 

Bulb

Także Czas B lub Czas T – teoretycznie nieskończony czas otwarcia migawki. Aparaty fotograficzne z funkcją Bulb pozwalają naświetlać materiał światłoczuły lub matrycę światłoczułą od momentu naciśnięcia spustu migawki do momentu jego zwolnienia. W takich sytuacjach korzysta się często z wężyka spustowego, co minimalizuje ryzyko poruszenia aparatem w momencie wykonywania zdjęcia.

Tutaj dowiesz się więcej o trybie Bulb: Fotografia nocna z trybem Bulb

 

– C –

 

Czułość

Czułość filmu fotograficznego, filmowego lub matrycy światłoczułej na światło wyrażana w wartości ISO – im wyższa, tym większa wrażliwość naświetlanej powierzchni na światło i tym mniej czasu potrzeba, by uzyskać prawidłową ekspozycję.

 

Czas naświetlania

Okres w czasie którego materiał lub matryca światłoczuła jest wystawiona na działanie światła.

 

Efekt długiego czasu naświetlania 
Efekt długiego czasu naświetlania

 

Cyklorama

Płynne połączenie podłogi ze ścianą lub ścianami (cyklorama narożna), dające efekt nieskończonego tła. Cyklorama jest jednym z najważniejszych elementów stałego wyposażenia studia fotograficznego. Jej zaletą jest sztywność, trwałość oraz szerokość, która może być znacznie większa niż szerokość popularnych kartonowych lub tekstylnych teł fotograficznych.

 

– D –

 

Dystorsja

Wrażliwość materiału światłoczułego / matrycy światłoczułej na światło. Im wyższa wartość ISO, tym bardziej wrażliwy na światło jest materiał / matryca i tym mniej czasu potrzeba, by go naświetlić.

 

DPI

Ang. dots per inch – liczba punktów obrazu przypadająca na cal. W jednostkach DPI wyraża się rozdzielczość obrazów drukowanych.

 

– E –

 

Ekspozycja

Ilość światła padającego na materiał lub matrycę światłoczułą, potrzebna, by prawidłowo naświetlić zdjęcie.

 

EXIF

Dane EXIF / metadane, to informacje zapisane w pliku zdjęcia. Dotyczą ekspozycji, ogniskowej, rodzaju obiektywu, producenta i modelu aparatu fotograficznego, smartfona lub innego urządzenia, którego użyto do rejestracji obrazu. Metadane zapisane w pliku obrazu mogą zawierać także informacje o lokalizacji wykonania zdjęcia i prawach autorskich.

 

– F –

 

Filtr fotograficzny

Szkła o różnych właściwościach montowane przed obiektyw aparatu fotograficznego. Pozwalają m.in. na wyeliminowanie promieniowania UV*, ograniczenie niepożądanych odbić (blików) od powierzchni silnie odbijających światło, zmianę barwy lub ograniczenie w różnym stopniu światła wpadającego przez obiektyw, co pozwala na wydłużenie czasu ekspozycji.

*Od momentu upowszechnienia się fotografii cyfrowej filtry UV pełnią głównie rolę filtrów ochraniających obiektyw przed uszkodzeniami mechanicznymi, gdyż światłoczułe matryce są odporne na negatywny wpływ promieniowania UV.

 

– G –

 

Gimbal

Stabilizator kamery, aparatu fotograficznego lub telefonu komórkowego, którego podstawowym zadaniem jest eliminacja drgań przenoszonych przez operatora na urządzenie rejestrujące. W odróżnieniu od stabilizatorów mechanicznych (korzystających z systemu przeciwwagi), gimbal to urządzenie elektroniczne, wyposażone m.in. w żyroskop oraz szybkie i ciche silniki stabilizujące.

 

Gorąca stopka

Specjalnie ukształtowany element lampy błyskowej lub nadajnika służącego do ich wyzwalania, dzięki któremu można połączyć te urządzenia z korpusem aparatu fotograficznego. Gorąca stopka umożliwia także przekazywanie sygnałów elektrycznych pomiędzy połączonymi w ten sposób urządzeniami (aparatem i lampą błyskową lub nadajnikiem).

 

Głębia ostrości

W fotografii parametr stosowany do określania zakresu odległości w jakich fotografowany obiekt będzie widziany wyraźnie. Głębią ostrości steruje się m.in. poprzez zmniejszanie lub zwiększanie otworu przysłony umieszczonej w obiektywie – im mniejszy otwór przysłony (większa wartość f), tym większy zakres długości w jakich fotografowany obiekt będzie wyraźny / ostry.

 

– H –

 

Histogram

Graficzny sposób przedstawienia natężenia światła na zdjęciu. Histogram pokazuje ilość czerni (lewa część wykresu) i bieli (prawa część wykresu) zostało zarejestrowanych na zdjęciu. Pozwala m.in. ocenić czy na zdjęciu znajdują się elementy niedoświetlone lub prześwietlone.

 

– I –

 

I-TTL

System w lampach błyskowych firmy Nikon, mierzący światło przez obiektyw aparatu fotograficznego i dostosowujący siłę błysku, tak, by ekspozycja całego kadru była zbalansowana.

 

ISO

Czułość filmu fotograficznego, filmowego lub matrycy światłoczułej na światło. Im wyższa wartość ISO, tym większa wrażliwość naświetlanej powierzchni na światło i tym mniej czasu potrzeba, by uzyskać prawidłową ekspozycję.

 

– J –

 

Jasność obiektywu

Zdolność obiektywu do przepuszczania światła określana maksymalnym otworem przysłony.

 

JPG / JPEG

Popularny format pliku graficznego.

 

– K –

 

Karta pamięci

Przenośna pamięć flash, na której zapisywane są zdjęcia i filmy z cyfrowych aparatów fotograficznych, kamer, rejestratorów dźwięku, smartfonów, tabletów i innych urządzeń przechwytujących obraz i dźwięk. Karty pamięci występują w różnych formatach: Compact Flash, SD / SDHC / SDXC, MicroSD, XQD, CFast, CFexpress.

 

– L –

 

Live view

Podgląd na żywo obrazu sprzed aparatu fotograficznego lub kamery na wbudowanym w urządzenie monitorze LCD.

 

Lustrzanka

Rodzaj aparatu fotograficznego, w którym światło wpadające przez obiektyw przed dotarciem do materiału światłoczułego obija się od lustra.

 

– M –

 

Makrofotografia

Rodzaj fotografii małych obiektów, często ledwo widocznych lub niewidocznych gołym okiem, z bliskiej odległości i bez użycia mikroskopu. Zdjęcia makro charakteryzują się małą głębią ostrości, w związku z czym istotne jest precyzyjne jej ustawienie.

 

Zdjęcie makro Słownik pojęć fotograficznych 
Zdjęcie makro z małą głębią ostrości

 

MicroSD / karta pamięci MicroSD

Pomniejszona wersja kart SD, stosowana głównie w telefonach komórkowych i tabletach, ale nie tylko – slot na kartę SD można znaleźć także w ultramobilnych urządzeniach do rejestrowania obrazu (jak na przykład kamera z gimbalem DJI Pocket 2) lub dźwięku. Karty MicroSD i SD z dodatkowym oznaczeniem HC (High Capacity), to nośniki charakteryzujące się większą pojemnością oraz prędkością zapisu i odczytu danych.

Kartę MicroSD możesz umieścić w slocie kart SD. W tym celu należy użyć przejściówki, często dołączanej do kart MicroSD.

 

– N –

 

NEF

NEF (Nikon Electronic Format), to stworzony przez firmę Nikon format plików umożliwiający bezstratny zapis obrazów rejestrowanych przez matrycę aparatu fotograficznego.

 

Niedoświetlenie

Miejsca na zdjęciu, które wskutek niewystarczającej eskpozycji nie zostały wystarczająco naświetlone. W takich miejscach żadne elementy obrazu nie są widoczne i nie da się ich odzyskać, nawet podczas wywoływania surowych plików zdjęciowych (RAW, NEF).

 

– O –

 

Obiektyw

Układ optyczny, przez który światło dociera do dalszej części aparatu fotograficznego.

 

Obiektyw stałoogniskowy

Obiektyw z jedną ogniskową. W przeciwieństwie do obiektywów zmiennoogniskowych (tzw. zoomów) nie posiada możliwości regulacji ogniskowej (zoomu).

 

Obiektyw szerokokątny

Obiektyw o ogniskowej krótszej niż dłuższa krawędź stosowanego materiału lub matrycy światłoczułej. Dlatego nazywany jest również obiektywem krótkoogniskowym (mniejszym bądź równym 35 mm). Charakteryzuje się szerokim kątem widzenia (powyższej 60°) oraz dużą głębią ostrości. Obiektywy szerokokątne umożliwiają fotografowanie dużych obiektów z niewielkiej odległości, dlatego najczęściej są stosowane podczas wykonywania zdjęć architektury i wnętrz, krajobrazów i reportaży fotograficznych.

 

Obiektyw tilt-shift

Dzięki specjalnej (łamanej) konstrukcji, obiektywy tilt-shift (ang. nachylenie-przesunięcie) umożliwiają korektę perspektywy, co jest przydatne szczególnie w fotografii architektury i wnętrz. Korzystając z obiektywu tilf-shift fotograf może uniknąć zjawiska zbiegania się pionowych równoległych do siebie linii na etapie robienia zdjęcia.

Przesunięcie części obiektywu względem matrycy skutkuje również przesunięciem płaszczyzny ostrości. W standardowych obiektywach płaszczyzna ostrości zawsze przebiega równolegle do aparatu fotograficznego, obiektywy tilt-shift pozwalają na zmianę tej płaszczyzny.

W poniższym filmie firma Canon wyjaśnia jak działa i jakie efekty można uzyskać pracując z obiektywem tilt-shift.

 

 

Obiektyw zmiennoogniskowy

Obiektyw, którego konstrukcja pozwala na tzw. zoom, czyli płynną zmianę ogniskowych (przybliżanie i oddalanie obrazu fotografowanego obiektu).

 

– P –

 

Przysłona

Mechanizm umieszczony w obiektywie, którego zadaniem jest regulacja wielkości otworu przez który światło, przechodząc przez układ optyczny, pada na materiał lub matrycę światłoczułą.

 

Przysłona słownik pojęć fotograficznych
Domknięte listki przysłony w obiektywie

 

Punktowy pomiar ekspozycji

Pomiar ekspozycji bazujący na wybranym punkcie fotografowanej sceny.

 

– R –

 

RAW

RAW (ang. surowy), to tryb zapisu plików / rodzaj plików umożliwiający bezstratny zapis obrazów rejestrowanych przez matrycę aparatu fotograficznego. Obraz zostaje zapisany na nośniku pamięci bez wcześniejszej ingerencji oprogramowania (np. kompresji czy predefiniowanych ustawień koloru).

 

Rozdzielczość

Liczba punktów (pikseli) składających się na zarejestrowany obraz. Im więcej pikseli tym zdjęcie jest większe. Pojęcie rozdzielczości często mylone jest jakością – obraz o wysokiej rozdzielczości może być zarejestrowany z niską szczegółowością.

 

– S –

 

Samowyzwalacz

Mechaniczne lub elektroniczne narzędzie do automatycznego, opóźnionego czasowo wyzwolenia migawki, a więc wykonania zdjęcia lub rozpoczęcia rejestrowania wideo.

 

Szparowanie

Precyzyjne zaznaczenie i odseparowanie jednego fragmentu obrazu od drugiego. W fotografii najczęściej oznacza odseparowanie / wycięcie obiektu z tła podczas edycji / retuszu lub fotomontażu wykonywanego w programie do pracy z grafiką rastrową.

 

– T –

 

Teleobiektyw

Rodzaj wąskokątnego obiektywu fotograficznego, którego budowa pozwala na znaczące przybliżenie fotografowanej sceny. Rozróżniamy teleobiektywy krótkie (z możliwością ogniskowania w zakresie 70-100 mm), średnie (z możliwością ogniskowania w zakresie 100-300 mm) i długie (ogniskowa 300+ mm). Teleobiektywy, podobnie jak inne układy optyczne przeznaczone do aparatów i kamer, mogą być stało lub zmiennoogniskowe.

 

TIFF

TIFF (Tagged Image File Format) – format plików obrazów rastrowych wykorzystujących różne metody kompresji oraz zapis bezstratny (bez kompresji). Plik zapisany w formacie TIFF ma rozszerzenie .tif lub .tiff.

 

– U –

 

Ultrazoom

Rodzina kompaktowych aparatów fotograficznych (z wbudowaną lub wymienną optyką), które umożliwiają robienie zdjęć obiektom z dużej odległości.

 

– W –

 

Wężyk spustowy

Urządzenie do wyzwalania migawki aparatu fotograficznego bez dotykania jego korpusu. Wężyk spustowy najczęściej jest wykorzystywany, by uniknąć poruszenia aparatem podczas fotografowania z długim czasem otwarcia migawki. Bywa też używany, gdy położenie aparatu utrudnia dostęp do spustu migawki.

 

Winietowanie

Zaciemnienie brzegów kadru spowodowane niedoskonałością układu optycznego, przysłonięciem jego części lub nieodpowiednim oświetleniem. Zarówno w fotografii, jak i w filmie zdarza się, że efekt winietowania wywoływany jest umyślnie, by zwrócić uwagę odbiorcy na to, co dzieję się w centralnej części kadru.

 

– Z –

 

Zoom cyfrowy

Programowe powiększenie fragmentu obrazu stanowiące namiastkę przybliżenia / zoomu / zmiany ogniskowej za pomocą obiektywu. Używanie zoomu cyfrowego powoduje widoczne straty jakości rejestrowanego obrazu.

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper Premium